Συγγραφέας: Κ. Κολιάκου ιατρός, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής
Στην Ελλάδα η υπηρεσία της φύλαξης των βλαστοκυττάρων παρέχεται σε ανεξάρτητα ή σε ενσωματωμένα σε ιδιωτικά μαιευτήρια εργαστήρια. Στις χώρες του εξωτερικού, ιδιαίτερα στην Αμερική, η υπηρεσία παρέχεται κυρίως μέσω ανεξαρτήτων εργαστηρίων και δεν συνηθίζεται να παρέχεται στα μαιευτήρια.
Ο κύριος λόγος είναι η ελευθερία και ο σεβασμός της επιλογής των γονέων και όχι η κατευθυνόμενη, της τελευταίας στιγμής και μερικές φορές επιβαλλόμενη φύλαξη, όπως μέχρι πρότινος συνηθίζονταν στη χώρα μας. Η πίεση η οποία ασκούνταν προς τους γονείς που έφταναν στο μαιευτήριο για τον τοκετό του παιδιού τους ήταν τόσο ψυχολογική, όσο και οικονομική. Εκδηλώνονταν είτε με υπογραφή δήλωσης οτι παρ ότι ενημερώθηκαν τελικά δεν επέλεξαν τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων των παιδιών τους, είτε εάν επέλεγαν εξωτερικό εργαστήριο και όχι αυτό του μαιευτηρίου, έπρεπε να καταβάλλουν υπέρογκο ποσό στο μαιευτήριο ως τιμωρία επειδή δεν επέλεξαν το δικό τους, κάτι το οποίο ήταν πέρα από τις οικονομικές τους δυνατότητες. Έτσι στο τέλος εκβιαστικά επέλεγαν την τράπεζα του μαιευτηρίου ή δεν έκαναν καθόλου την υπηρεσία, εκνευρισμένοι από την οικονομική εκμετάλλευση της τελευταίας στιγμής, ή στρέφονταν εναντίον του εργαστηρίου που αρχικά είχαν επιλέξει ζητώντας την αφαίρεση του ποσού που ζητούσε το μαιευτήριο ή παραπονούμενοι για την τη μη έγκαιρη ενημέρωση τους ως προς τη συμπεριφορά των μαιευτηρίων.
Πρόστιμα από τον Συνήγορο του Καταναλωτή
Η κοινωνική αυτή αναστάτωση λύθηκε με την επέμβαση του συνήγορου του καταναλωτή, ο οποίος επέβαλε την καταβολή προστίμων στα μεγάλα ιδιωτικά μαιευτήρια, με σκοπό τη διακοπή της χρέωσης της υπηρεσίας λήψης των βλαστοκυττάρων σε κάθε περίπτωση. Παρά την απαγόρευση όμως πολλά από τα εν λόγο μαιευτήρια συνέχισαν ανενόχλητα την τακτική τους για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα και μόλις πρόσφατα ήρθαν σε μεταξύ τους συνεννόηση και από κοινού διέκοψαν τις χρεώσεις. Ήδη όμως η Ελλάδα είχε βυθιστεί στην οικονομική κρίση και τα νέα ζευγάρια όχι μόνο αδυνατούν να προβούν στη φύλαξη των βλαστοκυττάρων, αλλά αναβάλουν και βασικές τους υποχρεώσεις. Μεμονωμένες μικρές ιδιωτικές κλινικές της επαρχίας εξακολουθούν και χρεώνουν τους γονείς για τα βλαστοκύτταρα, προσπαθώντας να αναχαιτίσουν την οικονομική κρίση ή εκβιάζουν ιδιωτικά εργαστήρια με απαγόρευση της πρόσβασης τους στην κλινική, εφ όσον δεν συνάψουν διαφανείς ή μη συνεργασίες μαζί τους. Οι γονείς βέβαια σήμερα έχουν το δικαίωμα της καταγγελίας ενεργειών χρέωσης των βλαστοκυττάρων εκ μέρους των κλινικών αυτών, έχοντας το προδεδικασμένο με το μέρος τους.
Ανταγωνισμός των ιδιωτικών μαιευτηρίων για τα βλαστοκύτταρα
Στη συνέχεια επειδή τα μεγάλα μαιευτήρια επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την οικονομική κρίση, άρχισαν μεταξύ τους την πολιτική του ανταγωνισμού προσφέροντας εκπτώσεις στα πακέτα τοκετού. Η πολιτική αυτή εξαντλήθηκε πολύ σύντομα επειδή μάλλον κρίθηκε επιζήμια, για αυτό στη συνέχεια τα μαιευτήρια στράφηκαν σε λιγότερο για αυτά ζημιογόνες λύσεις, θεωρώντας ως μια από αυτές τη φύλαξη των βλαστοκυττάρων. Τα μαιευτήρια ιδιοκτησίας μεγάλου επιχειρηματία ανακοίνωσαν τη δωρεά επεξεργασία και φύλαξη των βλαστοκυττάρων σε γονείς που τα επέλεγαν για τον τοκετό. Τη σκυτάλη στη συνέχεια πήραν και άλλα μαιευτήρια τα οποία προκήρυξαν μειοδοτικούς διαγωνισμούς μεταξύ εξωτερικών εργαστηρίων βλαστοκυττάρων για το ποιό θα τους έδινε τη χαμηλότερη τιμή για να προωθήσουν τη δωρεά επεξεργασία και φύλαξη των βλαστοκυττάρων στους γονείς που θα επέλεγαν το μαιευτήριό τους για τον τοκετό.
Η λύση αυτή φαίνεται οτι είναι η πιο ελκυστική, προσοδοφόρα και αναίμακτη για τα μαιευτήρια, γιατί ευελπιστούν προσφέροντας δωρεάν μια υπηρεσία που μέχρι πρότινος κόστιζε έως και 2000 ευρώ, να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των γονέων, να αυξήσουν τον αριθμό των τοκετών τους και να εξασφαλίσουν έτσι τη βιωσιμότητά τους στα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Δεν μπορεί να υπάρξει δωρεάν παροχή επεξεργασίας και φύλαξης των βλαστοκυττάρων
Στην ουσία δεν μπορεί να υπάρξει δωρεάν παροχή της υπηρεσίας επεξεργασίας και φύλαξης των βλαστοκυττάρων, διότι διεθνώς η φύλαξη είναι μια ακριβή υπηρεσία που διαρκεί 20 έτη και ποτέ δεν έχει εφαρμοστεί στον ιδιωτικό τομέα σε καμία χώρα του κόσμου.
Για το λόγο αυτό οι γονείς θα πρέπει να αναλογιστούν τι κρύβεται πίσω από αυτή την πρωτοπορία των ελληνικών μαιευτηρίων και τι πραγματικά σημαίνει για την οικογένειά τους η δωρεάν φύλαξη. Θα τους διασφαλίσουν την άριστη ποιότητα ή αυτή θα είναι ανάλογη της δωρεάν χρέωσης; Στα πλαίσια της δωρεάν εξαγγελίας ο μόνος κερδισμένος είναι το μαιευτήριο, ενώ οι γονείς πάντα θα έχουν την αμφιβολία εάν το δωρεάν σημαίνει και το άριστο και εάν τα δωρεάν φυλαγμένα βλαστοκύτταρα θα ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες μελλοντικές ανάγκες της οικογένειάς τους. Ο μόνος χαμένος είναι το εργαστήριο κρυοσυντήρησης που συνεργάζεται με το μαιευτήριο, γιατί έναντι μιας συμβολικής πολύ χαμηλής αμοιβής, που τα μαιευτήρια σιωπηλά τελικά πιθανόν περνούν στις χρεώσεις των πελατών τους, φέρνει όλο το βάρος και την ευθύνη του δείγματος για 20 χρόνια. Σαφώς και η αμοιβή του εργαστηρίου δεν συμβαδίζει με το κόστος της επεξεργασίας και φύλαξης για 20 χρόνια, το εργαστήριο όμως ευθύνεται για την ποιότητα και την παράδοση του δείγματος. Η όποια μελλοντική αμφισβήτηση της ποιότητας εκ μέρους των γονέων βαραίνει το εργαστήριο, το οποίο μπήκε στον πειρασμό των φθηνών ασκών για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του στα χρόνια της κρίσης. Αλλά τί μπορεί να απαιτήσει ένας γονέας από τη δωρεά φύλαξη; Θεωρητικά όλα, στην πράξη όμως τίποτε.
Όλοι λοιπόν αντιλαμβάνονται οτι σαφώς μια κυρίαρχη και ανεξάρτητη υπηρεσία στη χώρα μας έχει γίνει παρελκόμενη των μαιευτηρίων, λόγω της πολιτικής που εξήγγειλαν για τη διάσωσή τους. Για μια ακόμη φορά παραμέρισαν την αξία της φύλαξης, η οποία παραμένει αδιαμφισβήτητα η αιχμή του δόρατος της ιατρικής και της επιστήμης, έναντι της εξασφάλισης της βιωσιμότητάς τους επενδύοντας στις πλάτες των επιστημόνων.
Τα ανεξάρτητα εργαστήρια θα εξακολουθούν να παρέχουν το ψηλό επίπεδο υπηρεσιών, αρκεί οι γονείς να εκτιμήσουν τις υπηρεσίες τους και την προσπάθειά τους να ανταπεξέλθουν στον μη υγιή έως και αθέμιτο ανταγωνισμό.
